TEOG üzerine Habertürk kanalında yapılan programın katılımcılarından biri Batuhan Aydagül, bence güzel konuştu, sonrasında yaptığı bir paylaşım şu şekilde:
Durum vahim görünüyor. Bütün çocuklarımızı ve velileri mutlu etmenin yolu var mı bilinmez ama büyük çoğunluğa nefes aldıracak bir sistemin varlığı aşikâr değil. Dar gelirli bir ailenin oğlu ve devletin imkanları ile Amerika`da doktora yapmış biri olarak bu konuda okuduklarımı ve düşündüklerimi buraya not almak istedim. Başlıklarım şöyle:
1. Merkezi sınav şart ama liseye gitmek için bu sınava girmek şart değil. 2. Rağbet gören liseyi öğrenciler belirlesin. 3. Öğrenci gideceği lise türünü seçebilmeli.
4. Yetenek avcılığı yapılsın.
1. Merkezi bir sınav olmazsa olmaz. Bu sınava girecek öğrencilerin belli başarı kriterleri sağlamasını istemek doğru değil. Örneğin, bir merkezi sınav hazırlanır ve bu sınava sadece kendi okulunda ilk yüzde 10`a giren öğrenciler alınırsa bu istenmedik sonuçlar doğurur. Hem 100 kişilik bir okulda 10. olan ile 15. olan arasındaki farkı kesin bir şekilde ortaya koyabilir miyiz? Ölçmenin standart hatası ne olacak? Benzer bir sistemin Amerika`da olduğu söylendi. Amerika bizden farklı. Amerika`da üniversite bitirip işsiz kalma oranı %2 [1], üniversite okumak isteyenler bir şekilde okuyor. Hali hazırda bu oran %60 civarı [2]. Amerikalıların üniversite okumaya istekli olması yetiyor. Eğitim paralı olduğu için, en kötü ihtimalle 40-50 bin dolar kredi borcu (nerdeyse 0 faizli) ile mezun oluyorlar. Rekabet tabii ki var, ama Amerika`da rekabet senede yarım milyon dolar kazanan iş sahibi olmak için, bizim ülkedeki gibi memur olmak için değil. Üniversite öğrencilerinin %90`i araba sahibi [3] ve bu arabaların içinde 2017 Mustang`ler sıradan..Uzun lafın kısası, Amerika`da ekmeğin yolu çok iyi bir liseye uğramak zorunda değil...
Merkezi sınav şart ve bu sınava isteyenler girebilmeli. 1-2 sene içerisinde bütün liselerimizi eşit derecede rağbet gören liselere çeviremeyeceksek, yoğun rağbet gören liselere öğrencileri nasıl seçeceğiz? Neyse ki kimse liseler kendi sınavını yapsın diye bir türkü tutturmadı gördüğüm kadarı ile. Bizim ülkemizde yabancı öğrenci seçmek için sınav yapan üniversiteler dahi sınav raporlarını yayınlamıyor. Yani üniversitelerin bile kendi sınavlarını ne kadar iyi yaptığı meçhul. Kaldı ki biz aylarca çalışıp hatasız merkezi sınav yapmada zorlanan bir ülkeyiz. Yeni merkezi sınav PISA benzeri olabilir. Yarıdan fazlası çoktan seçmeli, kalan kısmı ise açık uçlu sorular. Japonya PISA benzeri sınavlar yaparak PISA başarısını artırmış bir ülke [4], yani PISA bizim için önemli ise yeni merkezi sınavın bu yönde katkısı da olabilir. Sonuç olarak isteyenler sınava girsin ve elinde bir liseye giriş puanı olsun.
2. Rağbet gören liseyi öğrenciler belirlesin. 8. sınıfın sonunda bütün öğrenciler hangi liseye gitmek istediklerini seçsin, 30 tane lise belirlesin. Öğrenci puanı yetiyorsa, seçtiği liselerden birine gitsin. Bu tercihler sonucunda her bir lisenin ne kadar rağbet gördüğü belirlensin. Eğer bir lise kapasitesinin çok üzerinde rağbet görüyorsa, örneğin kapasitesinin 10 katı, 'seçkin lise' etiketi verilsin. Seçkin liseler öğrencilerini sadece merkezi sınav puanına göre alsın. Seçkin lise etiketi kulağa hoş gelmeyebilir fakat devlet hali hazırda liseleri 'kendi eliyle' ayırmış durumda:
Daha az rağbet gören liseler adrese dayalı olarak öğrenci alsın.
3. Öğrenci istediği tür liseye gidebilmeli, bu konuda yorum yapmaya gerek yok sanırım. Doğrudan veya dolaylı olarak bir öğrenciye gideceği liseyi seçme hakkı vermemek insan hakları ihlali olsa gerek.
4. Yetenek avcılığı yapılsın. Bu konuda başarılı olduğumuz söylenemez[5,6]. Yeni nesil ölçme araçları [örneğin 7,8] ve yeni politikalarla yetenekli çocuklarımızı tespit etmek zorundayız.
Kaynaklar
[1] https://www.bls.gov/opub/ted/2017/unemployment-rate-2-point-5-percent-for-college-grads-7-point-7-percent-for-high-school-dropouts-january-2017.htm
[2] https://nces.ed.gov/fastfacts/display.asp?id=40
[3] https://www.usnews.com/education/best-colleges/the-short-list-college/articles/2016-10-11/universities-where-the-most-students-bring-cars-to-campus
[4] Lam,2014: Naoki & Rie, 2016
[5] http://efdergi.inonu.edu.tr/article/view/5000004115/5000007783
[6] http://www.memurlar.net/haber/471203/ustun-zekali-ogrenciler-boyle-tespit-ediliyor.html
[7] https://www.youtube.com/watch?v=64zg2h0yq8I
[8] https://www.nagc.org/resources-publications/gifted-education-practices/identification